KATEDRA BYDGOSKA PW. ŚW. MARCINA I MIKOŁAJA

 
WYPOSAŻENIE I WYSTRÓJ WNĘTRZA
     
   

Kościół posiada w części wyposażenie własne (ocalałe wśród zniszczeń i grabieży), a częściowo pochodzące z nieistniejących już bydgoskich kościołów, głównie z rozebranego w 1823 r. konwentualnego kościoła karmelitów.

Ołtarz główny    








 
 

Polichromowany ołtarz barokowy (ok. 1666 r, odnowiony w I. 1922-26). Retabulum z rzeźbami dwóch świętych biskupów po bokach (prawdopodobnie patronów kościoła: św. św. Marcina i Mikołaja), dwóch aniołów z kielichem i hostią w części środkowej, oraz dwóch aniołów w górnej kondygnacji i Gołębicą Ducha Świętego w zwieńczeniu. W centrum ołtarza, w złocistej ramie gotycko-renesansowy obraz „Bydgoskiej Madonny" - Matki Bożej Pięknej Miłości z Dzieciątkiem Jezus, trzymającej różę w dłoni, z postacią fundatora klęczącą u Jej stóp (szkoła flamandzka, dat. na 1. ćw. XVI w.). W górnej kondygnacji kolisty barokowy obraz Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, z parą klęczących fundatorów i nie rozpoznanymi herbami (pocz. XVIII w.). Pod oknami, po obu stronach ołtarza - dwa barokowe świeczniki (XVIII/XIX w.)

Obraz    
   

Obraz Matki Bożej z Różą, zwany też Matki Boskiej Bydgoskiej, ufundowany przez Stanisława Kościeleckiego, pochodzi z 1 ćw. XVI w. i reprezentuje sztukę późnogotycką. Przedstawia Najświętszą Maryję Pannę stojącej, w pozycji z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce i pąsową różą w prawej, nieco wzniesionej ku górze dłoni. U stóp Madonny sierp księżyca rogami skierowany ku górze. W lewym dolnym narożniku, zmniejszona postać klęczącego mężczyzny - donatora we wzorzystym płaszczu, z modlitewnie złożonymi rękami wokół klęczącej postaci wijąca się szarfa z napisem: „Mater Dei memento mei" (Matko Boża stojącej, w pozycji pamiętaj o mnie)..

Ołtarze boczne    
   

W zamknięciu nawy północnej barokowy ołtarz Matki Bożej
(2. poł. XVII w.) z rzeźbami dwóch zakonnic, dwóch aniołów z kartuszami na belkowaniu i popiersiem Boga Ojca w zwieńczeniu; w polu środkowym łaskami słynący obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem (malowany na desce ok. 1700r, z kościoła karmelitów) w srebrnych, bogato trybowanych sukienkach; w górnej kondygnacji obraz Małej Świętej Rodziny - Ucieczka do Egiptu (XVII/XVIII w.) i figury dwóch świętych.

 
Obrazem św. Józefa z młodocianym Chrystusem

W zamknięciu nawy południowej, analogiczny drewniany, polichromowany ołtarz św. Józefa, z barokowymi obrazami w polu środkowym: obrazem św. Józefa z młodocianym Chrystusem (2. poł. w. XVII (pocz. XVIII w.), ze Świętą Rodziną na zasuwie (malowany na desce w pocz. XVII w., pochodzący z dawnej kaplicy św. Anny), w retabulum postaci św. Andrzeja i św. Piotra (2. poł. XVII w.); w nasadzie ołtarza obraz Zwiastowanie oraz rzeźby dwóch zakonników i anioła w zwieńczeniu.



 

     
   

W nawie północnej, przy północnej ścianie, późnobarokowy ołtarz św. Barbary (1. poł. XVIII w.) z obrazem św. Barbary w środku (2. poł. XVII w., pochodzenia włoskiego lub flamandzkiego, z kościoła karmelitów); w nasadzie ołtarza - obraz św. Wawrzyńca (XVIII w. - obecnie w renowacji); w retabulum postaci dwóch zakonnic.

     
    W nawie południowej, na prawo od bocznego wejścia,
ołtarz św. Rocha
(1696 r.) fundowany przez Stanisława i Helenę Konarskich; w polu środkowym obraz św. Rocha (1841 r.) w srebrnej sukience, obok którego aniołek trzymający chustę z napisem: eris in peste patronus (będziesz opiekunem podczas zarazy); w górnej kondygnacji barokowy obraz Męczeństwo św. Kryspina i Kryspiniana (1690 r.).
     
   

W nawie południowej, na lewo od bocznego wejścia,
ołtarz św. Antoniego z Padwy
(pocz. XVIII w.) z malowanym na blasze barokowym obrazem św. Antoniego z Dzieciątkiem (2. poł. XVI w., szkoła florencka), ze srebrną sukienką (1. poł. XVIII w.); w górnej kondygnacji obraz Opłakiwanie (pocz. XIX w.), a na niej tabernakulum relikwiarzowe (poł. XVII w., przekształcone).

     
Ołtarz w kaplicy św. Krzyża
 

Drewniany, polichromowany ołtarz barokowy (poł. XVII w., przekształcony w XIX w. i ok. 1920 r.) z rzeźbami: w polu środkowym renesansowy krucyfiks (1525 r.) na nowym tle, po bokach św.św. Grzegorz i Weronika; w nasadzie ołtarza płaskorzeźba Zmartwychwstanie. Mensa w kształcie sarkofagu z płaskorzeźbioną dekoracją akantowo-wstęgową (ok. 1730 r.), z tabernakulum (z tegoż okresu). W podziemiu - grobowce burmistrzów: Łochowskich i Orłowity.





 

Kaplica św. Krzyża    
  Kaplica otwarta do nawy półkolistą arkadą, zamykana kratą.











 
     
Ambona, konfesjonały
  Przy filarze północno-wschodnim rokokowa ambona (2. poł. XVIII w., z kościoła karmelitów); na zapiecku obraz przedstawiający męczeńską śmierć bł. karmelity Stanisława z Poznania, zwanego Bydgosta, w 1420 r. Po obu stronach prezbiterium drewniane, polichromowane, rokokowe stalle siedmio-i dwudzielne (2. poł. XVIII w., z kościoła karmelitów); na zapieckach stalli malowane obrazy świętych i błogosławionych karmelitów. Przy ścianie południowej, obok ołtarzy św. Rocha i św. Antoniego dwa konfesjonały barokowe (1. poł. XVIII w.). Pod oknami nawy północnej - trzy drewniane, barokowe konfesjonały (XVIII w.).









 
Stalle    
  Przy ścianie zachodniej, po stronie południowej i północnej - rokokowe, rzeźbione, sześcio i siedmiodzielne stalle (2. poł. XVIII w.)







 
     
Witraże, ozdobne kraty
  Pięć witraży zaprojektował i wykonał art. malarz Henryk Nostitz-Jackowski z Poznania (1923-24), a po zniszczeniach wojennych uzupełnił i konserwował jego uczeń, art. mal. witrażysta Edward Kwiatkowski z Torunia (1949-54). Przy wejściu głównym do świątyni, pod chórem, trzy kraty kute w żelazie o bogatym ornamencie (XVI/XVII w.); obok - współczesna kuta krata wypełniona ślimacznicami na drzwiach prowadzących na chór muzyczny. Przy kaplicy św. Krzyża - zamykająca ją ozdobna, kuta w żelazie krata barokowa (1. poł. XVII w.); krata, pochodząca z kościoła klarysek, po 1945 r. została przeniesiona do Fary z cmentarza Starofarnego.


 
 
Stacja Drogi Krzyżowej
  Stacje Drogi Krzyżowej wykonane przez polskiego art. rzeźbiarza Franciszka Blacka z Francji, bydgoszczanina (1910 r.)




 
 
Płyty nagrobne i epitafia
    Neoromański (XIX w.) firmy Schlossarek z Wrocławia
     
   

Neogotycki, bogato dekorowany (1907 r.) Na ścianie zachodniej nawy północnej, nad stallami - kamienne epitafium inskrypcyjne mieszczanina Stanisława Grzymały, rajcy miejskiego (1580 r.). Na ścianie południowej nawy, obok ołtarza św. Rocha - barokowa, nagrobna płyta inskrypcyjna z czarnego marmuru w obramieniu kartuszowym (1630 r.) burmistrza bydgoskiego Marcina Orłowity (1560-1630), fundatora nieistniejącej kaplicy św. Anny. W prezbiterium, na południowej ścianie, między stallami - barokowa płyta nagrobna z herbem burmistrza bydgoskiego Wojciecha Łochowskiego (zm. 1651 r.), autora kroniki bydgoskiej. Na ścianie zachodniej, nad stallami - kamienna płyta nagrobna rodziny Łochowskich (XVII w.). Na zamknięciu nawy południowej, przy łuku tęczowym - klasycystyczna płyta nagrobna Mikołaja Czapskiego (generała Wojsk Polskich, 1753-.1833), z czarnego marmuru, z herbem Leliwa i panopliami oraz z medalionem, w którym umieszczono portret zmarłego otoczony stiukowym wieńcem laurowym (1833 r). Na ścianie południowej, obok ołtarza św. Antoniego - epitafium z mosiądzu projektu art. rzeźbiarza Aleksandra Dętkosia z Bydgoszczy (1992 r.) poświęcone pamięci Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego (1901-81) oraz biskupów pomocniczych archidiecezji gnieźnieńskiej: Lucjana Bernackiego (1902-75) i Jana Michalskiego (1914-89). Obok ww. - mosiężna tablica poświęcona pamięci ks. Franciszka Ksawerego Hanelta, proboszcza Fary w latach 1946-71 (który odnowił Farę i kościół klarysek oraz przywrócił kult Matki Bożej Bydgoskiej), z portretem zmarłego w medalionie (1997). W kruchcie południowej - tablice ku czci: 47 zamordowanych kupców bydgoskich (1949 r, przeniesiona z d. Resursy Kupieckiej), powstańców wielkopolskich z 1919 r. (1978 r.), zamordowanych przez Niemców 11.11.1939 r. prezydenta Bydgoszczy Leona Barciszewskiego i jego syna Janusza (1979 r.), żołnierzy 16. Pułku Ułanów Wielkopolskich im. gen. Gustawa Orlicza-Dreszera poległych w latach 1939-45, tamże - tablica poświęcona pamięci proboszcza Fary ks. Tadeusza Skarbek-Malczewskiego oraz artystów, którzy wykonali remont świątyni w latach 1922-26. Na zewnętrznej, południowej ścianie kościoła - tablica ku czci proboszcza ks. kan. Józefa Schulza i księży wikariuszy: Jana Jakubowskiego, Stanisława Kopcia i Antoniego Świadka, zamordowanych podczas okupacji niemieckiej (1948 r.). Na zewnętrznych ścianach kościoła - tablice pamiątkowe (1962 r.) zamieszczone w miejscach renesansowych kaplic rozebranych w 1.1815-30 (św. Anny z fundacji Orłowitów w 1555 r, św. Szczepana z fundacji Stefana Bogurskiego w 1605 r., św. Jana Ewangelisty z fundacji Rychłowskich w 1612 r).

Polichromia ścienna    
    Modernistyczna polichromia całego wnętrza świątyni została wykonana w latach 1922-25 przez Henryka Jackowskiego wg projektu Stefana Cybichowskiego. Aktualnie konserwowana i odnowiona.

 


        


 

Copyright © 2006